مقاله بررسی كاربردهاي روانشناسي در محيط كار

دسته بندي : علوم انسانی » روانشناسی و علوم تربیتی
مقاله بررسي كاربردهاي روانشناسي در محيط كار در 17 صفحه ورد قابل ويرايش

كاربردهاي روانشناسي در محيط كار

فهرست مطالب

مقدمه ?
قلمرو روانشناسي در کار ?
کاربردهاي کنوني روانشناسي در محيط کار ?
زمينه هاي کاربرد روانشناسي در محيط کار ?
انتظارات مديران سطوح مختلف سازمانها از روانشناسي ??
پيشنهادات ??
خلاصه ??
منبع ??


مقدمه :

در فصل حاضر فهرستي از ابعاد گوناگون كاربرد دانش روانشناسي در كار و در حيطه زماني براي دانشجويان رشته هاي مختلف و به ويژه براي مديران آينده و كنوني سازمانها معرفي شده است . دليل اينكه مديران را مخاطب قرار داده ايم آن است كه به نظر مي رسد جوانه هر گونه تغيير و تحول سازماني بايد در تفكر منطقي , باور داشتها و در عقل سليم مديران , خاصه مديران سطوح بالاي سازمانهاي دولتي و بخش خصوصي كشورمان بارور شود . اگر بالاترين سطوح مديريت يك سازمان با دانش روانشناسي و كاربردهاي وسيع آن در همه ابعاد حيات سازماني آشنا نباشد , سرپرست واحد كوچكتر سازمان نيزنمي تواند در تحليل مشاغل و در آزمايش و انتخاب , آموزش , ارزشيابي و استفاده از نظامهاي تشويق و تنبيه , افزايش سطح روحيه و كارآمدي كاركنان تحت نظارت خود , از روشهاي علمي شناخته شده استفاده كند .





قلمرو روانشناسي در كار :

روانشناسي كه آن را به عنوان مطالعه علمي رفتار و فرآيندهاي ذهني موجود زنده تعريف مي كنيم . از دو جنبه علمي و عملي يا حرفه اي مورد توجه قرار مي گيرد . وقتي درباره تحقيقات روانشناسي و استفاده از روشهاي علمي براي شناخت رفتار آدمي صحبت مي كنيم در اين صورت با علم روانشناسي سروكار داريم و هنگامي كه درباره كاربرد يافته هاي روانشناسي در ابعاد گوناگون حيات انساني سخن مي گوييم حرفه روانشناسي را مورد توجه قرار داده ايم . يك نفر روانشناس حرفه اي نيز مانند يك فيزيكدان يا زيست شناس با كاربرد يافته هاي علمي رشته تخصصي خود به منظور حل مشكلات عملي مردم سروكار دارد . در قلمرو كاربرد روانشناسي در كار رفتار آدمي در رابطه با كار مورد مطالعه قرار مي گيرد و هدف اصلي روانشناس مطالعه و كاربرد آن دسته از اصول و يافته هاي روانشناسي است كه در رابطه بين انسان و كار او اثر مي گذارد . به اعتقاد بعضي از صاحب نظران , حيطه روانشناسي صنعتي از قلمرو روانشناسي در كار , محدودتر است . در مورد روانشناسي صنعتي رفتار آدمي در همه مراحل توليد , توزيع و مصرف كالاها و خدمات مورد مطالعه قرار مي گيرد , بطور كلي مي توان گفت كه :

در روانشناسي صنعتي با بررسي رفتار آدمي و كاربرد حقايق روانشناسي در حل مسايل انساني در سازمانها سروكار داريم . براي روانشناسي صنعتي يافته هاي روانشناسي به صورت نظريه ها و روابط علّي بين محرك و پاسخ مطرح است .

نكته مهم ديگر آنكه روانشناس از اين يافته ها براي شناخت رفتار آدمي در رابطه با كار و مسايل انساني ناشي از كار استفاده مي كند , بنابراين مي توان قلمرو روانشناسي كار را به عنوان مطالعه رفتار آدمي در آن جنبه از حيات بدانيم كه :

1- با كار پيوندي تنگاتنگ دارد و رفتار آدمي را در رابطه با آن تحت مطالعه و بررسي قرار مي دهد .

2- براي به حداقل رساندن مشكلات انساني در كار از قوانين و يافته هاي روانشناسي استفاده مي كند .



در روانشناسي صنعتي كوشش اصلي آن روانشناس آن است كه :

1- هر سازمان توليدي يا خدماتي به توليد آن دسته از كالاها و خدمات بپردازد كه اولاً نيازهاي معقول آدمي را تامين كند و ثانياً در اين راه رفاه جسمي و ارزشهاي شخصي و انساني مردم نيز مورد توجه قرار گيرد .

2- كارآيي و خاصه اثر بخشي فعاليت كاركنان سازمانها در توليد و توزيع كالاها و خدمات افزايش يابد .

3- شرايطي فراهم شود تا كاركنان سازمانها با اعتقاد و علاقه به فعاليت بپردازند .

4- ارزشهاي شخصي و انساني كاركنان سازمانها همچنان محفوظ باقي بماند و موجباتي فراهم گردد كه ايمني كاركنان در زمينه هاي سلامت جسمي و رواني تامين شود .

5- بهداشت رواني كاركنان سازمانها با تمام ابعاد آن تامين مي شود و رشد و بالندگي شخصيت آنان همراه با افزايش كارآيي و اثر بخشي فعاليتشان مورد نظر قرار گيرد .

6- مسايل انساني در محيط كار حل شود و اگر بخواهيم واقع بينانه تر بيان كنيم مسايل و مشكلات انساني در محيط كار به حداقل برسد .

كاربردهاي كنوني روانشناسي در محيط كار :

موفقيت كنوني روانشناس صنعتي چنان است كه در آن مطالعه درباره همبستگي ها و كشف روابط علّي موجود بين متغيرهاي مستقل ( درجه حرارت , نوع سرپرستي , رنگ و ميزان سروصداي محيط كار , حقوق و دستمزد و …) و متغيرهاي وابسته ( روحيه كاركنان , اثر بخشي افراد و كـارآيـي سـازمـان ) مورد تاييد مي باشد . امروزه در رواشناسي صنعتي به پديده هايي نظير تفاوتهاي فردي , ساخت سازماني , پاداش و دستمزد , ساخت گروهي در سازمان , نظام تنبيه و تشويق , طراحي وسايل كار , شرايط كار , روحيه كاركنان و نظاير آن توجه دارد و پيش بيني مي شود در آينده نيز توجه روانشناس صنعتي سازماني بجاي عوامل منفرد به عمل متقابل رفتار آدمي و عوامل ديگري نظير سازمان , شرايط كار , بهره وري , آدمكهاي مصنوعي و نظاير آن معطوف شود .



زمينه هاي كاربرد روانشناسي در محيط كار :

وقتي روانشناس صنعتي يا در حيطه وسيعتر روانشناس علاقه مند به كاربرد روانشناسي در محيط كار در يك سازمان توليدي , آموزشي , خدماتي , بهداشتي , درماني و نظاير آن به كار اشتغال دارد , بايد از او انتظار ايفاي وظايف مقدور و متنوعي را داشت كه برخي از آنها در زير آورده شده است :

1- تجزيه و تحليل مشاغل گوناگون يك سازمان كه بايد در آن از يكسو وظايف متعدد و دقيق هر يك از مشاغل سازمان در همه سطوح سازماني تامين شود و از سوي ديگر تواناييها و استعدادها , مهارتهاي عقلي و كلامي , نگرشها , خصوصيات جسمي , خلقي و شخصيتي لازم براي ايفاي موفقيت آميز وظايف هر يك از مشاغل سازمان دقيقاً مشخص شود .

2- تهيـه و ميزان كردن آزمونهاي مختلف استخدامي ( آزمونهاي هوش , استعداد , شخصيت و نظاير آن ) , آزمونهاي عملي و فراهم آوردن امكاناتي كه مديريت سازمان بتواند به سهولت از تخصص روانشناسي صنعتي سازماني در انتخاب , استخدام , انتصاب و ارتقاي كاركنان به نحو موثر و اثر بخش استفاده كند . ‌‌‌‌

انتظارات مديران سطوح مختلف سازمانها از روانشناسي :

اكنون موقع آن رسيده است كه درباره انتظارات مديران از كاربرد مفاهيم علمي روانشناسي در حل مسايل انساني در سازمان سخن بگوييم . در تجزيه و تحليل وظايف مديران رده هاي مختلف مديريت به اين نتيجه مي رسيم كه بخش عظيمي از وقت آنان صرف برقراري ارتباط با افراد ديگر مي شود . مسايـل نـيـروي انسانـي و استـفـاده صحيح از فعاليت هاي مديران سطوح پايين تر, نگراني هاي عمده اي را براي مديران عالي ايجاد مي كند. براي مديران سازمان ها اين سوال مطرح است كه روانشناسي چگونه مي تواند در جهت حل مسايل و مشكلات انساني كمك كند و نيز چه راه حلهايي را براي اين مشكلات ارئه دهد . نمونه هايي از اين سوالات كه مديران سازمان ها در كارگاه هاي آموزشي مديريت مي شود در زير آمده است:

- چگونه مي توان كاركنان سازمان را براي ايفاي وظايف خود به نحوي موثر برانگيخت؟

- چگونه مي توان جلسات اثربخشي تشكيل داد و طي آن همكاري اعضاي گروه را در جهت حل مشكلات مطرح شده جلب كرد؟

- اختصاص حقوق و دستمزد پاداش و شيوه هاي تشويق و تنبيه كاركنان سـازمـان چگونه انجام مـي گيـرد كه هم عـدالت ورعـايت شود و هم هدف هاي سازماني تامين گردد؟

- چگونه مي توان تضاد موجود بين مديران سطوح عالي , مياني و پايه را به گونه اي حل كرد كه رضايت شغلي آنان نيز تامين شود؟

- نگرش كاركنان مرد و زن نسبت به وظايف شغلي خود چيست و آثار مثبت و منفي اين گونه نگرش ها بر سازمان كدام است ؟

- چگونه مي توان يك مدير غير كارآمد را به يك مدير كارآمد تبديل كرد؟

- چگونه مي توان از ميزان سوانح و حوادث در محيط كار كاست؟

- خلاقيت چيست و چگونه مي توان خلاقيت را در كاركنان سازمان افزايش داد؟

- آيا فرايند ارزشيابي عملكرد شغلي كاركنان نتيجه يا ثمري نيز براي سازمان دارد , نتايج حاصل چيست و چگونه مي توان اين گونه نتايج را ارزيابي كرد ؟

- سلامت رواني كاركنان از چه راهي تامين مي شود , آيا رابطه اي از نوع علت و معلولي بين شيوه هاي مديريت و سلامت رواني كاركنان وجود دارد ؟ اين رابطه را چگونه مي توان مشخص كرد ؟